نسل جدیدی ماشین ها با گیربکس اتوماتیک رانندگی را بسیار راحت تر کرده است و بسیاری از راننده های حرفه ای و حتی تازه کار علاقه ی زیادی به رانندگی کردن با گیربکس اتوماتیک دارند،اما با همه اینها باز هم این خودروها از لحاظ ایمنی به طور کامل قابل اطمینان نیستند و با تمام این ویژگیها باید به طرز صحیحی از این مدل خودروها استفاده شود و هزینه ی خراب شدن این ماشین ها به نسبت ماشین های دیگر نسبتا بالاست، در رانندگی با اتوموبیل دنده اتوماتیک کاربرد پای چپ برای ترمز می باشد در صورتی که در ماشین های معمولی پای چپ برای پدال کلاچ استفاده می شود ، به همین خاطر باید در ماشین های دنده اتوماتیک حواسمان به پای چپمان باشد زیرا اگر همزمان با فشار گاز روی پدال ترمز فشار دهیم گیربکس شدیدا آسیب میبیند، همچنین باید قبل از حرکت ماشین چند دقیقه موتور ماشین گرم شود حتی در هوای گرم و برای اینکار قرار دادن ماشین روی دنده P بهترین حالت ممکن میباشد و به طور کلی برای سالم ماندن گیربکس های اتوماتیک باید در حالت های مختلف رانندگی دنده ی مناسب با همان حالت را انتخاب کرد.

اما چگونه از خراب شدن سریعتر این ماشینها جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از خراب شدن این نوع گیربکس از انجام چند کار باید خودداری کرد که عبارتند از:

1پشت چراغ قرمز نباید دنده را به حالت N تغییر دهید.

2قبل از قرار دادن دنده در حالت D نباید فورا گاز دهید.

3قبل از توقف کامل نباید دنده را در حالت P بگذارید.

4در حالت سرازیری دنده را خلاص نکنید.

5وقتی در حال حرکت هستید دنده را تغییر ندهید.

6در سطوح شیبدار قبل از کشین ترمز دستی دنده را روی حالت پارک نگذارید.

در صورت سوال های بیشتر درباره انواع ماشین به سایت کارشناسی خودرو مراجعه کنید.

در این مقاله به گیربکس های اتوماتیک و نگهداری از آنها خواهیم پرداخت.

نگهداری از گیربکس اتوماتیک

گیربکس ها از اجزای سیستم انتقال قدرت که از اصلی ترین و مهمترین بخش در خودرو می باشد هستند، در اصل جعبه دنده وظیفه به کم و زیاد کردن سرعت و انتقال و گشتاور وارد شده، از موتور به چرخ ها را دارد.

انواع گیربکس ها

1. گیر بکس اتوماتیک
2. گیربکس نیمه اتوماتیک
3. گیربکس دستی

 گیربکس دستی: نیروی پیشرانه در گیربکس های دستی، توسط خود گیربکس به چرخ ها منتقل می شود، مثل بقیه گیربکس ها، راننده در این گیربکس به سرعت خودرو و وضعیت آن در جاده و شیب، دنده مناسب را به واسطه لیور دنده انتخاب می کند.

 گیربکس های نیمه اتوماتیک: از لحاظ ساختار این گیربکس ها بسیار مشابه گیربکس های دستی هستند، اما به خاطر ایراداتی که دارد، امروزه خیلی مورد استفاده نیست مگر در خودرو های بسیار اقتصادی. 

 گیربکس های اتوماتیک: با توجه به وضعیت شیب و سرعت جاده، به صورت خودکار نیروی وارد شده از موتور به چرخ ها و انتخاب سرعت دنده این گیربکس ها انتخاب می شود.

راهکارهایی برای محافظت از گیربکس اتوماتیک

روغن را به موقع تعویض کنید

در مقایسه با گیربکس های دستی، گیربکس های اتوماتیک به فواصل بین تعویض روغن حساس تر اند، عمر مفید روغن گیربکس های اتوماتیک در شرایط نامطلوب 50 هزار کیلومتر و شرایط ایده آل 60 هزار کیلومتر می باشد.

در ترافیک زیر 2 دقیقه خودرو را خلاص نکنید

البته میزان استفاده از خودرو در حالت غیر خلاص دو دقیقه است، به همین دلیل خلاص کردن و درگیر کردن دوباره گیربکس اتومات، باعث اصطکاک سریع تر قطعات داخلی آن خواهد شد.

 در صورت توقف از دنده P استفاده کنید

برای استفاده از این دنده اول خودرو را کامل متوقف کرده، پا را از ترمز برداشته و ترمز دستی را بالا بکشید، سپس در صورت سکون خودرو می توانید از وضعیت دنده P استفاده کنید، بهتر است بدانید در صورت اگر وضعیت دنده p باشد و نیرویی به گیربکس و خودرو وارد شود، احتمال آسیب سنگین به قطعات داخلی گیربکس وجود دارد.

جهت کارشناسی خودرو در محل می توانید به سایت خودرو حامی مراجعه نمایید.

در صورت استفاده صحیح و رعایت چند نکته مهم، میتوان از هزینه های سرسام آور پیشگیری کرد و عمر طولانی گیربکس را تا دو برابر تضمین نمود.

• از تعویض حالت گیربکس (P, R, N, D) در زمان حرکت خودداری کنید. عمل مکانیکی تعویض حالتهای مختلف گیربکس اتوماتیک، با کمک تعدادی کلاچ و نوار قرارگرفته درون گیربکس صورت میگیرد. این کلاچ‌ها و نوارها دارای موادی هستند که با ایجاد اصطکاک، عمل تعویض حالت دنده را میسر میسازند. درصورتیکه همواره پیش از تعویض حالت دنده، کاملاً به حالت سکون درآمده و ترمز را فشار دهید؛ بدون تردید با این مکانیسم، اتومبیل شما بیشتر عمر خواهد کرد.
• در حالت خلاص (Neutral) رانندگی نکنید. خلاص کردن گیربکس اتوماتیک روی سراشیبی باعث کاهش مصرف سوخت خودروی شما نخواهد شد.خودروهای دنده اتوماتیک پیشرفته تر بهاندازهای هوشمند هستند که در سرازیری سوخترسانی را به موتور کم کرده و موجب کاهش در مصرف سوخت میشوند.
• هرگز به بهانه شتاب اولیه بیشتر، در زمان گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید. نگه داشتن پدال گاز در وضعیت خلاص و سپس انتخاب D برای راه افتادن میتواند خسارت و آسیب جبران ناپذیری به گیربکس اتوماتیک خودروی شما وارد نماید.
• قبل از توقف کامل خودرو، حالت P (پارک) را درگیر نکنید. اکثر خودروهای گیربکس اتوماتیک جدید به شما اجازه انتخاب وضعیت پارک را در حال حرکت نمیدهند.
• عدم توجه به سرویس های دوره ای گیربکس اتوماتیک. عملکرد دنده های خورشیدی و تورک کانورتر در گیربکس اتوماتیک با وجود روغن ارتباطی مستقیم دارند. اجزا و متعلقات داخلی گیربکس اتوماتیک در زمان استفاده به دمای بسیار بالایی می رسند و در صورت کافی نبودن روغن، عدم تعویض و ریختن روغن اشتباه؛ احتمال وارد شدن آسیب جدی به مکانیزم آن وجود دارد. در حالت ایده آل بهتر است پس از هر 5000 کیلومتر کارکرد، میزان سطح روغن گیربکس اتوماتیک به وسیله گیج یا نشانه روغن تعبیه شده بررسی شود و توصیه میشود برای خودروهای عام مورد استفاده شهری روغن گیربکس اتوماتیک پس از هر 24 ماه یا 50 هزار کیلومتر (هرکدام زودتر اتفاق افتاد) تعویض شود.

سال 1940 گیربکس اتوماتیک برای اولین بار توسط شرکت الدزمبیل بر روی اتومبیل قرار گرفت . در آن زمان که تراکم خودرو ها بسیار کم بود، این آپشن صرفا یک امکان تجملاتی به حساب میامد. اما رفته رفته با افزایش تعداد خودرو ها در دنیا، گیربکس اتوماتیک طرفدار پیدا کرد و هم اکنون خرید خودرو ی شهری اتوماتیک برای بیشتر مردم اولویت به شمار می رود.. اما به همان میزان که گیربکس های اتوماتیک راحتی و آسایش بیشتر برای راننده ها فراهم می کنند، نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری نیز هستند و در قبال تعمیرات، هزینه های سنگین تری نسبت به گیربکس های دستی می تراشند

خلاص گیربکس در حین حرکت
این کار علاوه بر کاهش کنترل شما بر روی خودرو، باعث فشار مضاعف به شیر برقی های گیربکس خواهد شد. برای مثال جعبه دنده ی خودروی 206 تیپ 6 با کد AL4 که از ساده ترین گیربکس های اتوماتیک به شمار می رود، 8 عدد شیر برقی دارد که 2 تای آن در معرض خرابی است. قیمت هر عدد شیربرقی این خودرو حدود 100 هزار تومان است. این عدد که بدون در نظر گرفتن اجرت تعویض این قطعه اعلام شده، برای جعبه دنده های به روزتر در خودرو های جدید چندین برابر خواهد بود.

استفاده از دوپا به جای یک پا در پدال گرفتن
از آنجایی که پدال کلاچ در خودروی اتوماتیک وجود ندارد، برخی از رانندگان، از یک پای خود برای فشردن پدال گاز و از دیگری برای فشردن پدال ترمز استفاده می‌کنند. باید بگوییم که این عمل اشتباه است و می‌بایست تنها از یک پا برای فشردن هر دو پدال استفاده نمایید. در غیر این صورت، به گیربکس اتوماتیک آسیب‌های احتمالی جدی وارد خواهید کرد و همچنین احتمال بروز حوادث‌های رانندگی را بالا می‌برید.

استفاده از حالت خلاص ( N یا Neutral ) برای لانچ کردن
شاید عبارت لانچ را شنیده باشید. اصطلاحا به حرکت خودرو از حالت سکون با بیشترین گشتاور ممکن و حداقل هرزگزدی را لانچ می گویند. این عمل در خودرو های دنده ای با بالا بردن دور موتور و رها کردن ناگهانی کلاچ میسر می شود. اما دیده شده که بعضی افراد لانچ کردن با خودرو های گیربکس اتوماتیک را مشابه خودرو های دنده ای می دانند. دنده را در حالت N یا خلاص گذاشته، دور موتور را بالا می برند و دنده را در حالت ِ Dیا Drive قرار می دهند . در واقع باید گفت این حرکت آسیب جدی به گیربکس های اتوماتیک وارد خواهد کرد و امکان ایجاد هزینه های میلیونی برای صاحب خودرو وجود دارد. به طور کل گیربکس های اتوماتیک برای خودرو های شهری جهت آرامش و سهولت در رانندگی و مصرف سوخت پایین طراحی می شوند و مناسب برای شتاب گیری های ناگهانی و رانندگی پر فشار نیستند. برخی خودرو های اسپرت که از جعبه دنده‌ی اتوماتیک استفاده می کنند از آپشنی به نام لانچ کنترل بهره می برند که امکان لانچ کردن بدون فشار مضاعف را جهت شتابگیری های ناگهانی به راننده خواهند داد.

تعویض حالت دنده در حین حرکت
در هر زمان که مجبور هستید به طور متوالی حرکت به عقب و جلو داشته باشید، همانند دور زدن در خیابان های کم عرضه یا پارک کردن در جای پارک کوچک، سعی کنید ابتدا کامل توقف کنید و بعد دنده را از حالت D به R یا برعکس تغییر وضعیت دهید. تغییر حالت دنده در بین حین حرکت به گیربک فشار وارد می کند. نکته: قرار دادن گیربکس از حالت D به حالت دستی ( تیپ ترونیک) یا مود های پیشفرض گیربکس مانند حالت اسپورت/برفی مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

خلاص کردن برای توقف های کوتاه
سعی کنید در ترافیک و چراغ قرمز هایی که توقف خودرو کمتر از 2 دقیقه است، گیربکس را خلاص نکنید. زمانی که گیربکس در حالت D قرار دارد و شما توقف می کنید، گیربکس در دنده 1 می ماند و تنها درگیری موتور و گیربکس، جریان های گردابی روغن هیدرولیک داخل توربین است که به دلیل دور پایین موتور، بسیار ناچیز است. در صورتی که خلاص کردن گیربکس و قرار دادن دوباره‌ی آن در حالت D، مجموعه‌ی کلاچ ها، سوپاپ ها و شیر های برقی را درگیر می کند که استهلاک آن به مراتب بیشتر است.

توقف کامل با دنده P
برای توقف کامل ( پارک کردن ) ابتدا ایست کامل کنید، سپس دنده را در حالت N قرار داده، ترمز دستی را بکشید و پایتان را از روی ترمز بردارید تا وزن خودرو بر روی چرخ های عقب بیفتد. سپس دنده را در حالت P یا Park بگذارید. در غیر این صورت فشار وزن خودرو بر روی گیربکس خواهد افتاد که برای جعبه دنده های اتوماتیک مضر است.

راندن با دنده خلاص در سرازیری
اگر خودروی اتوماتیک را در شیب‌ها و سرازیری، خلاص کنید، با این کار منبع روغن گیربکس را قطع می‌نمایید. این کار از عملکرد مناسب روانکاری گیربکس ممانعت می‌کند و به راحتی سبب خراب شدن گیربکس می‌شوید. از سویی با دنده خلاص نمی‌توانید، به خودروی خود شتاب دهید و رفته رفته از سرعت شما کم خواهد شد.