در پنجم اسفند ماه سال ۹۹ بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در طی جلسه علنی، بررسی بخش‌های درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بند الحاقی ۷ تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه را مورد بررسی قرار داده اند. بر اساس آن مصوب کردند تا تمامی مالکان خودرو‌ها (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) مدل‌های مختلف خودرو‌های سواری (اعم از وانت‌های دو کابین دارای شماره انتظامی شخصی به نام خود و فرزندان کمتر از ۱۸ سال و محجور تحت تکفل) که در پایان هر سال مجموع ارزش خودرو آن‌ها بالغ بر یک میلیارد تومان است، مشمول پرداخت مالیات سالانه خودرو شوند.

این داستان در حالی در سال ۱۴۰۰ اجرا خواهد شد که برخلاف بسیاری از نقاط دنیا، خودرو در کشور ما به جای یک کالای مصرفی بودن، به عنوان کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شود و با گذر زمان و افزایش کیلومتر علیرغم اینکه در اکثر نقاط دنیا قیمت یک خودرو تا ۵۰ درصد هم افت می‌کند، اما در کشور ما بر عکس این ماجرا رخ داده و مثلا سیتروئن C۳ یا رنو کپچر که روزی با قیمت حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان پیش فروش شدند این روز‌ها قیمت نمونه‌های کارکرده اش تا حدود ۸۰۰ میلیون تومان هم میرسد! این مسئله در خصوص تمامی محصولات داخلی و مونتاژی و... هم صدق می‌کند و برای مثال قیمت کیا سراتو مونتاژ داخل آپشنال با موتور ۲ لیتری در عرض ۵ سال از ۱۰۰ میلیون تومان به حدود ۸۰۰ میلیون تومان در این روز بازار رسید. اگرچه که یکی از فاکتور‌های مهم افزایش نامتعارف قیمت خودرو به ویژه نمونه‌های وارداتی رشد ناگهانی قیمت ارز بوده است. اگر بخواهیم مثالی ملموس‌تر در این خصوص بزنیم باید گفت که بر طبق این قانون آنچه کاملا مشخص است، این بوده که خودرو‌های تا سقف یک میلیارد تومان از پرداخت معالیات معاف شده اند. مورد دوم این بوده که تعریف خودروی لوکس در کشورمان نامناسب و غیر علمی است.

ارزش گذاری خودروهای لوکس چگونه است؟ مسیح فرزانه کارشناس صنعت خودرو گفت: در هیچ کجای دنیا خودرویی که بالای ۲۵۰۰ سی سی گنجایش پیشرانه داشته و قیمت آن از ۴۰ هزار دلار بیشتر است، در کلاس خودرو‌های لوکس قرار نمی‌گیرند. او بیان کرد: این تعریف نامناسب سبب شده تا در این قانون نیز بسیاری از خودرو‌ها از برند‌های آسیایی که سال هاست از عمرشان گذشته در این ردیف قرار گرفته و موظف به پرداخت مالیات شوند. آیا به واقع در همه جای دنیا یک دستگاه هیوندای سوناتا هایبرید یا تویوتا کمری، کیا اپتیما و حتی برخی خودرو‌های چینی (که برچسب قیمتی بالای ۱ میلیارد خورده اند) خودروی لوکس محسوب می شوند؟ این‌ها همه خودرو‌های اقتصادی خانوادگی هستند. این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: اتفاق دیگری که رخ داده، این است بسیاری از برند‌های اروپایی (از جمله برند‌های آلمانی و ایتالیایی و...) در بازار کشورمان اصلا خودرو‌های روز دیگر محسوب نمی‌شوند زیرا آخرین سری خودرو‌های وارداتی در کشور معدود مدل‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و مابقی زیر این سال هستند. فرزانه تشریح کرد: وقتی نگاهی به قیمت‌های این روز‌های خودرو‌ها به ویژه وارداتی‌ها در بازار کشور می‌اندازیم، به نظرمی آید گویی ارزش گذاری آن‌ها نه با دلار حدود ۲۵ هزار تومان بلکه با دلار حدود ۴۰ هزار تومن محاسبه شده است، برای مثال همین مسئله سبب شده که یک دستگاه ب ام و سری ۷ مدل ۲۰۱۸ فول آپشن صفر کیلومتر کربن بلک که می‌توان قیمتی حدود ۱۰۰ هزار دلار را برایش در بازار جهانی متصور بود این روز‌ها تا حدود ۸ میلیارد تومان هم در بازار کشورمان رسیده است! او ادامه داد: یعنی یک ماشین ۱۰۰ هزار دلاری ضرب در دلار ۴۰ هزار تومانی که می‌شود چهار میلیارد تومان و تقریبا نزدیک ۱۰۰ درصد هم عوارض واردات روی آن لحاظ شده تا به این عدد کاملا غیر منطقی حدود هشت میلیارد تومان رسیده است. فرزانه بیان کرد: حال اگر قیمت دلار را همان حدود ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم، ارزش این سری ۷ در بازار ایران می‌شود ۳۲۰ هزار دلار! یعنی شما برای یک ماشین ۳ سال کهنه (چون تمامی خودرو‌های امروز بازار دنیا مدل ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ خواهند بود) از برند ب ام و، هم اندازه پولی را پرداخت کرده اید که در همه جای دنیا می‌توان با این حدود ۳۲۰ هزار دلار آخرین مدل رولزرویس ریت را خریداری کرد.

این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: حال تصور کنید قرار است از این مالکی که چندین برابر ارزش واقعی یک خودرو را پرداخت کرده و یکبار هم عوارض و مالیات چندین و چندگانه وارداتش را هم پرداخت کرده و از طرفی سوخت آزاد استفاده کرده و ورود قطعات یدکی ماشین آن هم ممنوع است و با چند برابر ارزش جهانی آن را میخرد و از طرفی در شرایطی که واردات خودرو بیش از ۳ سال است که ممنوع شده، مجددا خواسته می شود که برای یک سال بیش از ۲۰۰ میلیون تومان (برای یک سری ۷ ب ام و) مالیات پرداخت کند. او گفت: بر این مسئله کاملا واقفم که هدف از دریافت مالیات به این سبک، افزایش درآمد‌های دولت، بازتوزیع ثروت و جلوگیری از فعالیت‌های احتکاری است، اما این سئوال مطرح می‌شود که آیا در سایر نقاط دنیا تعریف دریافت مالیات از خودرو بنا بر نسبت قیمت آن در بازار همان کشور محاسبه می‌شود؟ شاید یکی از مناسب‌ترین مثال‌ها در این زمینه کشور آلمان باشد که محاسبه مالیات سالیانه یک خودرو متضمن بررسی فاکتورهایی، چون میزان دی اکسید کربن تولید شده در یک کیلومتر، گنجایش موتور، وزن و نوع سوخت و... است. این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: بر طبق همین فرمول در کشوری همانند آلمان، میزان مالیات یک دستگاه ب ام و ۷۳۰ مدل ۲۰۱۸ با موتور بنزینی ۴ سیلندر ۱۹۹۸ سی سی و وزنی معادل ۱.۸ تن که در هر یک کیلومتر تنها ۱۳۴ گرم دی اکسید کربن تولید می‌کند دقیقا چیزی حدود ۱۲۰ یورو (با یوروی ۳۰ هزار تومان) معادل ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است که برای همین خودرو در کشورمان تنها بدلیل شرایط غیر واقعی قیمتی به حدود ۲۰۸ میلیون تومان می‌رسد. در محاسبه این مالیات اگر خودروی مذکور دیزل باشد (بدلیل اینکه آلایندگی بیشتری دارد) بر میزان مالیات افزوده و وقتی سراغ خودرو‌های هایبرید می‌روید (بدلیل آلایندگی کمتر) به مراتب پایین‌تر بوده و برای مثال در کشور آلمان میزان مالیات سالانه تویوتا پریوس مدل ۲۰۱۶ برابر با ۱۱۴ یورو است. محاسبه همین مالیات برای لکسوس NX۳۰۰ هایبرید که در هر کیلومتر، ۱۲۰ گرم دی اکسید کربن تولید می‌کند در حالی در آلمان دقیقا سه میلیون تومان است که در محاسبه جدید در کشورمان ۵۳ میلیون تومان تعیین شده است.

خودروهای لوکس، باید مالیات دهند پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: هر کالایی که قیمت گذاری می شود، متاثر از عرضه و تقاضاست. با تغییراتی که طی یک تا 2 سال گذشته شاهد بودیم، قیمت بسیاری از کالاها افزایش یافته است. این مقام مسئول تشریح کرد: سیاست مجلس این است که با توجه به کمبود مواد ارزش در شرایط تحریم، اولویت تخصیص ارز به کالای غیر لوکس باشد. در قدم اول ارز به کالای اساسی سپس واسطه ای اختصاص می یابد. حداقل در 2 سال اخیر از تخصیص ارز مستثنا بوده اند. او در خصوص اساس قیمت گذاری مالیات برای خودروهای لوکس، گفت: قیمت بر اساس میزان عرضه و تقاضا و نرخ ارز است. اکنون در مصوبه بودجه امسال از خودروهای لوکس قرار است مالیات گرفته شود و قیمت آن بر اساس میزان عرضه و تقاضا، شرایط بازار و نرخ ارز است. شاید جالب باشد میزان مالیات سالیانه یکی از گران‌ترین و آلاینده‌ترین خودرو‌های دنیا در آلمان را نیز برایتان محاسبه کنیم. مالیات یک ساله بوگاتی شیرون مدل ۲۰۲۱ با موتور ۱۶ سیلندر ۸ هزار سی سی که در هر کیلومتر چیزی حدود ۵۱۶ گرم دی اکسید کربن تولید می‌کند، حدود ۲۳۰۰ یورو برابر با شصت و نه میلیون تومان است. در هر حال، باید گفت این سبک جدید دریافت مالیات از خودرو‌های بالای یک میلیارد تومان نه تنها علمی و مناسب نیست بلکه بر روی قیمت آن‌ها در بازار امسال نه تاثیر خاصی می‌گذارد و نه از معاملات این خودرو‌ها به میزان قابل توجهی می کاهد. در بحث خودرو‌های بالای یک میلیارد که عموما مدل‌های وارداتی را شامل می‌شوند تنها باز شدن مجدد در‌های واردات می‌تواند بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از قیمت کاذب امروز آن‌ها بکاهد.

اخذ مالیات از خودروهای گران‌قیمت از وعده‌های نمایندگان مجلس یازدهم بود که به نظر می‌رسد این روزها با تصویب بودجه ۱۴۰۰ شکل عینی به خود پیدا کرده و قرار است شاهد اخذ مالیات از آنها باشیم، اما به نظر کارشناسان، این طرح ایراداتی دارد که اجرایی شدن آن را در هاله‌ای از ابهام فروبرده است. بر اساس بند الحاقی ۷ تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، همه مالکان حقیقی و حقوقی انواع خودروهای سواری و وانت دو کابین که در پایان هر سال مجموع ارزش آنها بیش از ۱۰ میلیارد ریال (یک میلیارد تومان) باشد مشمول مالیات سالیانه خودرو هستند. موضوعی که از دیدگاه برخی کارشناسان قابلیت اجرایی نخواهد داشت

امیرحسن کاکایی استاد دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو یکی از منتقدان این طرح است که در این زمینه گفت: در ماه‌های گذشته مجلس جدید نشان داده که می‌خواهد کارهایی انجام دهد و در برخی موارد حرف‌های قشنگی نیز می‌زند، اما از آنجایی که نمایندگان بر کل قوانین و مقررات مسلط نیستند کارهایی که انجام می‌شود ممکن است بسیار خطرناک باشد. وی افزود: وقتی در یک نظام اقتصادی به‌تدریج موانعی ایجاد می‌شود، به‌طور مثال صحبت‌های زیبای پوپولیستی مثل اینکه ما مالیات می‌گیریم به نفع فقرا زده می‌شود و در نهایت مالیات هم اخذ می‌شود، اما این افراد پولدار که معمولاً بزرگ و تولیدکننده یا تاجر هستند، این هزینه‌ها را از جیب مردم جبران می‌کنند. کاکایی تصریح‌کرد: به نظر می‌رسد آقایان در حل معضلات اصلی و زیربنایی کشور مانده‌اند و فقط مسائل روبنایی را به صورت منفی دست‌کاری می‌کنند، در این زمینه به نظر می‌رسد اگر دولت الکترونیک هرچه سریع‌تر در همه ارکان به صورت کامل راه‌اندازی شود و نظام بانکی و پرداختی‌ها شفاف شده و سپس مالیات گرفته شود، بهتر باشد تا این راه‌کارهای مقطعی. وی به کشور گرجستان اشاره کرد که تا همین چند سال قبل جزو فاسدترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت، اما طی هشت سال توانست این فساد را به حداقل برساند، همچنین نمونه مشابه آن کشور بنگلادش است. این استاد دانشگاه با بیان اینکه اخذ مالیات باید اصولی باشد، یادآور شد: امروز شاهدیم افراد پولدار جامعه به انواع و اقسام شیوه‌ها از مالیات دادن طفره می‌روند و در عوض، نمایندگان مجلس به دنبال آن هستند تا از آنچه در جلوی چشم است مالیات بگیرند. وی تاکید کرد: چنین شیوه‌هایی فقط هزینه‌های مردم را افزایش خواهد داد، هر چند درآمد مختصری هم برای دولت کسب می‌شود که آن هم ارزش لازم را ندارد، این در حالی است که کارهای مهم‌تری هنوز روی زمین باقی مانده است. کاکایی به اخذ مالیات از مصرف بنزین، مالیات بیشتر در معامله خودروها و قیمت خودرو، همچنین اخذ عوارض پارکینگ و رفت و آمد در شهرهای بزرگ و غیره به عنوان برخی تجارب موفق سایر کشورها اشاره کرد. وی ادامه‌داد: اکنون فقط طرح مالیات بر خودروهای میلیاردی خالی از اشکال نیست، بلکه طرحی نظیر ساماندهی صنعت خودرو نیز که ماه‌هاست نمایندگان مطرح کرده‌اند، پر از اشکال و تناقض است. این استاد دانشگاه گفت: شاید نیت نمایندگان مجلس خوب باشد، اما از آن جایی که طرح‌هایشان بدون مطالعه و بدون بررسی تبعات است و از طرفی شجاعت اجرا را نیز ندارند، وارد یک دور باطل می‌شویم، به طوری که امروز بسیاری مسائل جزئی نیز در کشور با مشکل مواجه‌ است. وی یادآور شد: نحوه و چگونگی قیمت‌گذاری خودرو برای این بند از لایحه بودجه ۱۴۰۰ نیز خود محل فساد است که چرا یک میلیارد تومان به عنوان شاخص در نظر گرفته شده و چرا خودروهای کمتر از یک میلیارد تومان که شاهدیم در همین قرعه‌کشی خودروها بسیاری از دلالان و واسطه‌ها سودهای چند صد میلیون تومانی کرده‌اند نباید مشمول مالیات باشند؟ اما کسی که شاید ۱۰ سال پیش روی خودروی خارجی میلیاردی خریده امروز باید مالیات بپردازد؟ این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: اگر بخواهیم از پولدارها بیشتر مالیات بگیریم در وهله نخست باید نظام بانکی‌مان بسیار شفاف باشد، همچنان‌که امروز در بسیاری کشورها حمل پول نقد بالای ۱۰۰ دلار قاچاق محسوب می‌شود و با افراد به شدت برخورد می‌شود. در این کشورها افراد به جای پول نقد، آن را در شبکه بانکی جابه‌جا می‌کنند تا میزان تراکنش‌های مالی هر فرد به روشنی مشخص باشد، آن‌گاه بحث دریافت عادلانه مالیات معنی می‌یابد. این روزها شاهد راه افتادن چک صیاد هستیم که اتفاق خوب و مبارکی در راستای شفافیت بانکی است. وی معتقد است: وقتی مسائل مالی در کشور شفاف شود منجر به توسعه کسب‌وکارها نیز خواهد شد، اما با این شیوه هایی که مجلس دنباله‌گیری می‌کند فقط ذهنیت‌ها بدتر شده و البته بعید است چنین موضوعی که مبنایی هم ندارد در داخل خود مجلس رای بیاورد. این استاد دانشگاه با اشاره به پایه‌گذاری اشتباه اقتصاد ایران بر درآمدهای نفتی از اواسط دهه ۵۰ که در حدود ۲۰ سال گذشته سعی بر اصلاح آن شده، تاکید کرد: در دو دهه گذشته سعی شده از بودجه نفتی جدا شویم و دولت از محل‌هایی همچون گمرک، مالیات، عوارض و غیره کسب درآمد کند که مکانیسم خوبی است و موجب رفاه کشور می‌شود. وی تصریح کرد: اما آنچه که مهم است مالیات‌ها و عوارض باید بر مبنای واقعیت‌ها اخذ شود، به‌طور مثال خانواده‌ای که یک خودرو در اختیار دارد بتواند آزادانه آن را در هر کجا پارک کند، اما وقتی تعداد خودرو به دو دستگاه و بیشتر برسد باید عوارض برای پارک و همچنین عوارض برای رفت و آمد خودرو در نظر گرفته شود.

کاکایی گفت: مشابه این مسئله، اخذ عوارض زیباسازی و همچنین عوارض بازیافت و دفع زباله است که عوارض بسیار خوبی در جهت توسعه شهرهاست، تا اینکه شهرداری بخواهد با فروش تراکم شهر را نابود کند. وی در خصوص خودروهای خارجی یادآور شد: وقتی فردی خودروی خارجی خریداری می‌کند آن را از مرز عبور می‌دهد، تعرفه گمرکی به عنوان مالیات و برگه اسقاط چند خودرو از وی مطالبه می‌شود که در مجموع نزدیک به ۱۰۰ درصد قیمت خودرو به عنوان مالیات برای واردات در نظر گرفته شده است. این کارشناس صنعت خودرو ادامه‌داد: اگر قرار است عوارض از خودروها گرفته شود باید از همه خودروها اخذ شود نه اینکه فقط برای خودروهای خارجی باشد، به‌طور مثال هر چه خودرو بزرگ‌تر باشد عوارض پارک بیشتری باید پرداخت کند، این موضوع در خصوص آلودگی هوا برعکس باشد و انتظار می‌رود با توجه به مدرن‌تر بودن خودروهای خارجی و کمتر بودن آلایندگی آنها، عوارض کمتری در این زمینه بپردازند. وی گفت: مساوات در اخذ عوارض در سال‌های گذشته سبب شده تعداد خودروهای فرسوده روز‌به‌روز در حال افزایش باشد. کاکایی تاکید کرد: اخذ مالیات خودرو آن هم به صورت سالیانه معنی ندارد، اینکه برخی در سال‌های گذشته اقدام به خرید خودروهای خارجی کرده‌اند و طبق این طرح باید همه ساله مالیات بدهند موضوعی غیرمنطقی است و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت.

یک مقام مسئول وزارت اقتصاد:
▪️وزیر اقتصاد اخیراً در نامه‌ای به شورای عالی هماهنگی سران قوا پیشنهاد اخذ مالیات از خریداران جدید خودرو را ارائه کرده است.
▪️در صورتی که خریداران، مصرف کننده نهایی باشند مشمول مالیات نخواهد بود. اگر در سه ماهه اول پس از تحویل، خودرو به فروش برسد 75 درصد تفاوت قیمت خرید با بازار، مشمول مالیات و پس از این مدت، هر ماه 8 درصد از 75 درصد گفته شده کسر می‌شود. مثلا 67 درصد مابه التفاوت قیمت در ماه چهارم مشمول مالیات می‌شود.
▪️این فرایند تا 12 ماه ادامه می‌یابد و پس ا- این مقام مسئول خاطر نشان کرد:‌ این فرایند تا ۱۲ ماه ادامه می‌یابد و پس از آن دیگری مالیات مابه التفاوت قیمت دریافت نخواهد شد.
وی تاکید کرد:‌ این مالیات خاصیت تنظیم گری داشته و برای کاهش سوداگری در بازار خودرو است. البته این پیشنهاد هنوز بررسی و تصویب نشده استز آن دیگر مالیات مابه‌التفاوت قیمت دریافت نخواهد شد.

اخذ مالیات از خودروهای بالای 700 میلیون تومان !

کمیسیون تلفیق بودجه مصوبه قبلی خود در خصوص اخذ مالیات از خودروهای لوکس را تغییر داد.

بر اساس مصوبه جدید کمیسیون تلفیق بودجه 1399، انواع خودورهای سواری و وانت‌های دو کابین با ارزش 700 میلیون تومان به بالا مشمول 0.2 درصد مالیات خواهند بود.

در مصوبه قبلی این کمیسیون آمده بود، انواع خودروهای سواری و وانت دوکابین دارای شماره انتظامی شخصی با ارزش یک میلیارد تومان و بیشتر بر اساس ارزش روز خودرو به نرخ‌های زیر مشمول مالیات بر دارایی است.
▫️نسبت به مازاد یک میلیارد و نیم میلیارد تومان: نیم درصد
▫️نسبت به مازاد یک میلیارد تومان تا سه میلیون تومان: یک درصد
▫️و نسبت به مازاد سه میلیون تومان: یک و نیم درصد.